Borderline

De naam "Borderline" heeft over de jaren heen vaak een negatieve bijklank gekregen waardoor het minder evident is om een realistisch beeld te krijgen van wat een Bordeline Persoonlijkheidsstoornis is en wat de impact is om zelf deze diagnose te krijgen of om als nabije omgeving mee te maken dat een naaste deze diagnose krijgt.

Wat is een Borderline persoonlijkheidsstoornis?

Een bordeline persoonlijkheidsstoornis is een diagnose die o.a. in de DSM werd opgenomen. De DSM (Diagnostic en Statistical Manual of Mental Disorders) is een instrument dat in de medische wereld gebruikt wordt om mentale aandoeningen vast te stellen. Het is belangrijk om in het achterhoofd te houden, dat de DSM-V (5e editie) een instrument is waarbij men psychische moeilijkheden en aandoeningen voor een deel kunstmatig in categorieën probeert in te delen. Het voordeel hiervan is dat dit zorgt voor een efficiënte communicatie tussen professionelen over patiënten, maar in werkelijkheid is de psyche steeds complexer dan slechts een diagnose. Zo zijn er soms patiënten die gedurende hun leven meerdere diagnosen krijgen, maar dit is vaak eerder een gevolg van de gebreken van ons diagnostisch systeem. Binnen de psychiatrie moet psychodiagnostiek steeds als een dynamisch gegeven bekeken worden. Psychodiagnostiek moet steeds gehanteerd worden binnen en proces-visie, en er dient steeds gekeken te worden naar de zinvolheid van een diagnose binnen een bepaalde toekomst met oog voor de impact van deze diagnose op het leven van de patiënt of cliënt.

Volgens de DSM is Borderline een diepgaand patroon van instabiliteit in intermenselijke relaties, zelfbeeld en affecten en van duidelijke impulsiviteit, beginnend in de vroege volwassenheid, en die tot uiting komt in diverse situaties zoals o.a.

• Een duidelijk aanhoudend instabiel zelfbeeld of zelfwaardegevoel, dit kan omschreven worden als een identiteitsstoornis
• Krampachtig proberen voorkomen om in de steek te laten worden door anderen. Dit kan o.a. door automutilatie of risico-vol gedrag
• Moeilijkheden bij het opbouwen van stabiele relaties, relaties zijn vaak wisselend en instabiel, soms kunnen bepaalde significante anderen gekleineerd of geïdealiseerd worden.
• Zelfmoordgedachten, suïciderisico, automutilatie
• Stemmingswisselingen: gevoelens van instense somberheid, prikkelbaarheid of angst kunnen optreden en duren meestal enkele uren tot dagen
• Moeite met impulscontrole en woedebeheersing, dit kan zich uiten in driftbuien, aanhoudende gevoelens van woede of herhaaldelijke vechtpartijen
• Het ervaren van een chronisch gevoel van leegte
• Impulisiviteit bijvoorbeeld: agressief rijgedrag met de auto, middelengebruik of misbruik (alcohol en drugs), gokken, impulsieve aankopen, vreetbuiten, buitensporige seksualiteitsbeleving
• Paranoïde of dissociatieve verschijnselen


Wat is een complex trauma

Veel van de kenmerken die we terug zien komen bij een Borderline diagnose, kunnen we ook verstaan binnen een complex trauma.

Een enkelvoudig trauma, is een eenmalige ingrijpende gebeurtenis die een impact heeft op jouw functioneren. Dit is zeer ernstig om mee te maken, en kan gaan over bijvoorbeeld eenmalig seksueel misbruik, eenmalig slachtoffer zijn van geweld, een brand, een auto-ongeval, het veliezen van een naaste, ...

Een complex trauma wordt steeds bekeken binnen een ontwikkelingsperspectief. Er is sprake van aanhoudende ingrijpende gebeurtenissen die een gezonde en gebalanceerde ontwikkeling in de weg staan. Een complex trauma is verwoestend om mee te maken. Voorbeelden van een complex trauma zijn o.a. aanhoudend seksueel misbruik, opgroeien in een thuissituatie waar sprake is van psycholigische en/of fysieke mishandeling, opgroeien in oorlogsgebied, verlies van naasten op zeer jonge leeftijd, ernstige ingrijpende veranderingen in de leefomstandigheden op jonge leeftijd, ...
Ook op de volwassen leeftijd kan een complex trauma plaatsvinden.

Complex trauma of Borderline persoonlijkheidsstoornis

Als we naar de symptomen kijken die gedefinieerd worden binnen de DSM V over Borderline persoonlijkheidsstoornis, dan kunnen we veel van deze kenmerken bekijken binnen een ruimer ontwikkelingskader.

De ontwikkeling die je doormaakt tijdens de vroege kindertijd en adolescentie, is voor een groot deel bepalend voor de verdere uitbouw van je identiteit als volwassene. (Hechtingstheorie van Bowlby en Ontwikkelingstheorie van Erikson)

Een van de kenmerken van een Borderline persoonlijkheidsstoornis is moeilijkheden ervaren op gebied van zelfwaardegevoel, er wordt binnen de DSM gesproken over een identiteitsstoornis. Het is moeilijk om veiligheid te ervaren bij zichzelf(risicogedrag, zelfverwondend gedrag) en bij anderen (relationele aspect). Deze kenmerken zien we ook bij personen met een complex traumatisch voorverleden.

Wanneer er gesproken wordt over een complex trauma, is dit veel minder schuldinducerend dan te spreken over een stoornis binnen een persoon. Een stoornis klinkt als een vast gegeven, terwijl er groei en vooruitgang mogelijk zijn.

Personen met een Borderline persoonlijkheidsstoornis hebben vaak zeer ingrijpende gebeurtenissen meegemaakt die in het heden nog altijd hun invloed uitoefenen.

Binnen de proces-psychodiagnostiek proberen we niet enkel na te gaan van wat bepaalde kenmerken of symptomen zijn, maar voornamelijk wat de functie en betekenis is van deze symptomen binnen het leven van de cliënt en het ruimere systeem.

Psychotherapie voor Borderline

Psychotherapie voor Borderline is voornamelijk gericht op het uitbouwen van stabiliteit en veiligheid. Deze stabiliteit was vaak niet aanwezig in het kerngezin of werd op een andere manier verstoord door het meemaken van een ingrijpende gebeurtenis.