Cognitieve gedragstherapie (CGT)

Binnen de cognitieve gedragstherapie gaat men telkens na hoe iemand denkt, wat iemand doet en wat iemand hierbij voelt. Vaak leidt een bepaalde gedachte tot een bepaald gevoel en gedrag, maar een bepaald gedrag kan ook een bepaalde gedachten en een bepaald gevoel versterken.

Een illustratie aan de hand van een voorbeeld: een cliënt heeft bijvoorbeeld sociale angst en komt in een situatie terecht die voor haar angst uitlokt. Zij denkt: “Oei, mensen gaan naar mij kijken, ik moet opletten dat ik mij niet belachelijk maak.” Dit is de initiële gedachte van deze cliënt. Het gevoel dat zij vervolgens ervaart is angst en het gedrag dat zij bijvoorbeeld kan stellen is het vermijden van sociale situaties waarin zij zich ongemakkelijk voelt. Op korte termijn zal de vermijding van sociale situaties als helpend ervaren worden door de cliënt. Op lange termijn echter niet, want de cliënt zou graag nieuwe mensen leren kennen en een sociaal netwerk uitbouwen. Binnen de cognitieve gedragstherapie gaat men zowel focussen op de gedachten, de gevoelens als het gedrag van deze cliënt.
Hoe deze cliënt denkt over de ander, kan als niet-helpend beschouwd worden. Bovendien is het beeld dat de cliënt heeft van de ander niet noodzakelijk congruent met de werkelijkheid. Het is niet noodzakelijk waar dat anderen haar belachelijk zullen vinden. De cognities van de cliënt zijn in dit geval niet-helpend en niet realistisch. Een mogelijke therapiedoelstelling binnen de cognitieve gedragstherapie zou zijn om de oorspronkelijke gedachten om te zetten in helpende realistische gedachten over zichzelf en de anderen. Als de cliënt een positief en realistisch zelfbeeld ontwikkelt, zal de cliënt zich bij gevolg anders voelen (in dit geval minder angstig) en zich anders gedragen (zich meer begeven in sociale situaties).
Een andere insteek binnen de cognitieve gedragstherapie kan zijn: vertrekken vanuit het gedrag van de cliënt. In dit geval vermijdt de cliënt sociale situaties. Een opdracht binnen de cognitieve gedragstherapie kan het gedragsexperiment zijn. In dat geval gaat de cliënt door een sociale situatie aan te gaan testen of de oorspronkelijke gedachten die zij had wel waar zijn. Belangrijk bij het gedragsexperiment is dat het experiment zelf een grote kans op slagen moet hebben. In dit geval zal de cliënt verwachten dat binnen een sociale context mensen niet positief reageren op haar. Als de cliënt het gedragsexperiment doet en merkt dat ze bijvoorbeeld een leuke avond heeft gehad met vriendinnen, dan zullen de oorspronkelijke gedachten nadien veel minder aanwezig zijn, omdat deze niet blijken te kloppen. Dit gedrag zal bijgevolg ook invloed hebben op de gedachten en gevoelens van de cliënt.

Hoewel we onze omgeving vaak niet kunnen controleren, leert cognitieve gedragstherapie dat we wel controle kunnen krijgen over wat we doen en hoe we situaties interpreteren. Zo kunnen we ons toch beter voelen, ook al zijn veel zaken in de buitenwereld blijvend.

Momenteel is cognitieve gedragstherapie een veelvoorkomende behandelvorm binnen de ambulante en residentiële mentale zorgsector. Cognitieve gedragstherapie is ook een wetenschappelijk onderbouwde behandelmethode voor veelvoorkomende psychische aandoeningen

Mensen ervaren vaak gedachten en gevoelens gebaseerd op een verkeerde overtuiging. Dit kan leiden tot problematisch gedrag dat invloed kan hebben op verschillende levensdomeinen van een cliënt, zoals op familiaal vlak, relationeel vlak, werkgerelateerd vlak en schools vlak.

Een cognitief gedragstherapeut kan helpen om dit destructief gedrag aan te pakken door de cliënt te helpen met de overtuigingen te ontleden die voorafgaan aan dit gedrag. Dit is geen eenvoudig proces maar dit zal uiteindelijk wel helpen om meer zelfvertrouwen te ontwikkelen en je beter te voelen.

Vervolgens wordt er binnen de cognitieve gedragstherapie ook de focus gelegd op het gedrag dat bijdraagt aan het probleem. In deze fase van therapie zal de cliënt ook een actieve rol moeten innemen om zo een gedragsverandering teweeg te brengen.

In veel gevallen zal de therapie gradueel verlopen in kleine haalbare stappen die leiden tot een succeservaring.

•    De therapeut zal een actieve rol innemen binnen het therapeutisch proces
•    Cognitieve gedragstherapie is een meer doelgerichte therapievorm waarbinnen de therapeut en cliënt samenwerken om doelstellingen te behalen
•    Vaak wordt er huiswerk meegegeven tijdens de sessies
•    Cognitieve gedragstherapie is ideaal als kortdurende oplossingsgerichte behandelvorm

Cognitieve gedragstherapie kan zinvol zijn bij het behandelen van verschillende psychische aandoeningen, hieronder worden de belangrijkste opgesomd:

Angst
Depressie
Fobieën
Verslavingen
Paniekaanvallen
Woede

Cognitieve gedragstherapie is ideaal voor cliënten die op zoek zijn naar een doelgerichte actieve therapievorm. CGT is ook geschikt voor kortdurende trajecten. In tegenstelling tot psychodynamische psychotherapie wordt er minder gefocust op de oorsprong van klachten en de weerstanden van een cliënt.

Binnen de integratieve psychotherapie zal cognitieve gedragstherapie toegepast worden binnen een meer procesmatige therapievorm. Zo komen niet alleen gedachten, gevoelens en gedrag aan bod, maar worden deze elementen ook bekeken binnen de context en geschiedenis van de cliënt.

In sommige gevallen is het niet nodig om de oorsprong van bepaalde klachten te achterhalen, omdat dit niet altijd iets zegt over de oplossing. Zo kan een fobie op een gegeven moment ontstaan, hoewel hier niet altijd een duidelijk “trauma” aan verbonden is. Een fobie kan bijvoorbeeld ook aangeleerd zijn door modeling (Een kind dat heel bang is van honden omdat de moeder bang reageert wanneer ze een hond ziet.) Vermijdingsgedrag leidt dan tot een toename van de angstklachten. Daarom is cognitieve gedragstherapie zo geschikt voor het behandelen van fobieën.